दमौली । तनहुँको धार्मिकस्थल देवघाटधामको शिरमा घण्टाचुली अवस्थित छ । समुन्द्र सतहदेखि एक हजार ६ सय ३० मिटर उचाइमा देवघाट गाउँपालिका–२ मा पर्ने घण्टाचुली वडा नं १, २ र ३ को सिमाना पनि हो । धार्मिक, ऐतिहासिक, प्राकृतिक एवं पुरातात्विक महत्व बोकेको यस ठाउँमा राजदरबार, राजगद्दी, चौकीका भग्नावशेष रहेका छन् । यहाँ रहेको घण्टाचुली कालिका मन्दिरमा मनोकाङ्क्षा पूरा हुने धार्मिक विश्वास रहँदै आएको छ ।
दुई सय हेक्टरभन्दा बढी क्षेत्रफलमा फैलिएको घनाजङ्लमा अवस्थित यस ठाउँमा लालीगुराँस ढकमक्क फूलेको देख्न सकिन्छ । यस ठाउँबाट नेपालका १६ जिल्ला देख्न सकिन्छ । पर्यटकीयस्थल बन्ने प्रशस्त सम्भावना भएर यो प्रचारप्रसार र पूर्वाधारको आभावमा ओझेलमा परेको छ । स्थानीय तहको निर्वाचनपश्चात् जनप्रतिनिधि आएपछि यस ठाउँमा पूर्वाधार निर्माणको काम अगाडि बढाइए पनि ठेकेदारको लापरबाहीले उक्त काम अलपत्र बनेको छ ।
देवघाट गाउँपालिका यस ठाउँको विकासका लागि अगाडि बढेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष तिलबहादुर थापाले जानकारी दिए । “पौराणिक इतिहासअनुसार बाइसे र चौबिसे राजाको पालामा प्याउलीगढीमा दरबार र सिञ्चाङगढीमा गढी थियो”, उनले भने, “त्यो बेलाको सेना प्रहरीले चलाउने हातहतियार वर्षको एकपटक दसैँको अष्टमीमा पूजा गर्नका लागि घण्टाचुलीमा ल्याइने गरेको किंवदन्ती छ ।”
व्यवस्था परिवर्तनसँगै प्याउलीगढी, सिञ्चाङगढी र घण्टाचुली मन्दिर संरक्षणको अभावमा विस्थापित हुँदै गएको थापाको भनाइ थियो । इतिहासलाई संरक्षण गर्नुपर्छ भन्ने उद्देश्यसहित विकास र निर्माणका काममा स्थानीय तह लागेको बताउँदै घण्टाचुलीलाई पर्यटकीयस्थल बनाउने योजना रहेको उनले जानकारी दिए ।
अध्यक्ष थापाका अनुसार घण्टाचुलीलाई पर्यटकीयस्थल बनाउन पूर्वाधार निर्माणको काम थालिएको थियो । त्यसका लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन बनाएर काम अगाडि बढे पनि निर्माण व्यवसायीको लापरवाहीले काम अलपत्र भएको उनले जानकारी दिए ।
सङ्घ सरकार र गाउँपालिकाको साझेदारीमा रू पाँच करोडको बोलपत्र आह्वान गरेर काम सुरु गरिएकामा ठेकेदारले काम अलपत्र बनाएर बजेट फ्रिज गराइदिएको थापाले बताए । “यहाँ भ्यूटावर बनाउने योजना थियो । अन्य पूर्वाधारको काम अगाडि बढेको अवस्थामा ठेकेदार खराब पर्दा सङ्घ सरकारको समपूरक बजेट दुई वर्ष फ्रिज भयो”, उनले भने, “ठेकेदारलाई गाउँपालिकाले कारबाहीको प्रक्रिया अगाडि बढाएका छौँ । बैंक ग्यारेण्टी तान्ने प्रक्रिया भएको छ । यसपछि नयाँ प्रक्रियाबाट काम थाल्ने छौँ ।”
उक्त काम रोकिएपछि बजेट अभावमा पूर्वाधार निर्माण गर्न नसकिएको थापाले बताउनुभयो । गाउँपालिकाले यस वर्ष बजेट व्यवस्थापन गर्न नसकेको बताउँदै उनले घण्टाचुलीमा पर्यटकीय पूर्वाधार बनाउन करिब रू १० करोड आवश्यक पर्ने उल्लेख गरे । उनले भने, “गाउँपालिकाको आन्तरिक बजेटबाट यो सम्भव छैन । करिब रू १० करोड लगानी आवश्यक पर्छ । यहाँ पोखरी, प्रतिक्षालय, विश्रामस्थल, मन्दिर निर्माण, भ्यूटावर बनाउने योजना अनुसार काम थालिएको थियो ।”
घनाजङ्गल भएकाले पनि मनोरम दृश्य हेर्न उच्च ठाउँमा भ्यूटावरको आवश्यकता देखेर निर्माणको योजना बनाइएको थापाको धनाइ थियो । गाउँपालिकाको पहलमा सङ्घ सरकारसँग बजेट मागेर काम गरिने बताउँदै घण्टाचुलीसम्म आउने पदमार्ग भने पालिकाले बनाउने उनले जानकारी दिए ।
घण्टाचुली पर्यटन क्षेत्र विकास समितिका अध्यक्ष खड्ग आलेका अनुसार यहाँबाट तराई, हिमाल र पहाडका १६ जिल्लाका भूभाग देख्न सकिन्छ । पूर्वाधार अभावका कारण यस ठाउँमा पर्यटकको आगमन बढाउन नसकिएको उनले बताए । उनले भने, “यस ठाउँको प्रचारप्रसारका लागि बेलाबेलामा महोत्सव हुँदै आएका छन् । तर पनि यो पर्याप्त भइरहेको छैन ।”
घण्टाचुलीमा रहेको घण्टाचुली कालिका देवी मन्दिरमा धेरै वर्ष पहिला घण्टी, तरबार, खुँडा रहे पनि अहिले उक्त सामग्री छैनन् । यस मन्दिरमा चैते अष्टमीमा गाउँले सामूहिकरुपमा भेला भई पूजा गर्ने गर्दछन् । यहाँ दर्शन गर्दा चिताएको मनोकाङ्क्षा पूरा हुने धार्मिक आस्था रहँदै आएको स्थानीय बताउँछन् ।
