कञ्चनपुर । कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जभित्र रहेको प्राकृतिक ताल पुरिँदै जाँदा वन्यजन्तुलाई पानीको प्यास मेटाउन सकस हुने देखिएको छ । गर्मी याममा पानीको सतह घट्नुका साथै जलवायु परिर्वतनका कारण पानी सक्ने थालेसँगै ताल पुरिने जोखिम बढ्दै गइरहेको शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जले जनाएको छ ।
निकुञ्जका सूचना अधिकृत मनोज ऐरले यहाँभित्र रहेका रानी ताल, सिकारी ताललगायतका ठूला प्राकृतिक ताल जलकुम्भी, घाँसलगायतले पुरिनुका साथै सुक्ने क्रममा रहेको बताए । ‘यहाँ रानी ताल, सिकारी ताल, बाबा ताल, कालीकिच ताल, तारा ताल, सालर्गौडीलगायतका प्राकृति जलवायु परिर्वतनका कारणले पनि हरेक वर्ष सुक्दै गइरहेका छन्’, उनले भने, ‘यहाँ ४० वटा भन्दा बढी कृतिम ताल पनि वन्यजन्तुको पानीको प्यास मेटाउन निर्माण गरिएका छन् ।’ उनले करिब पाँच वर्षअघि प्राकृतिक तालभन्दा टाढा र पानीको स्रोत नभएका स्थानमा वन्यजन्तुको सहजताका लागि कृतिम ताल निर्माण गरिएको जानकारी दिए ।
‘बाबा ताललगायत अन्य बनाइका ताल सोलार ट्युववेलबाट पानी भर्ने काम हुँदै आएको छ ।’ ऐरले भने, ‘कालीकिच तालमा महाकाली सिँचाइको नहरबाट पनि पानी भर्ने काम भएकाले वन्यजन्तुलाई सहजता भएको छ ।’ त्यसैगरी निकुञ्जभित्र रहेका नालाले पनि वन्यजन्तुलाई सहजता थपिए पनि गर्मीका पानी सक्ने भएकाले चुनौती रहेको छ । ‘तालमा पानीको सतह व्यवस्थापन गर्न चुनौती छ’, उनले भने, ‘ठूला ताल सुक्दै गए भने वन्यजन्तुलाई समस्या हुनसक्छ ।’
शुक्लाफाँटामा पाँच वर्षअघि वन्यजन्तुका लागि पानी पोखरी निर्माण कार्यक्रमअन्तर्गत कृतिम ताल निर्माण भएका थिए । ‘वन्यजन्तुका साथै वनस्पतिका लागि पनि पानी आवश्यक पर्छ’, उनले भने, ‘वन्यजन्तुका लागि पानीको प्यास मेटाउनै समस्या नरहे पनि ताल सुक्दा पछि गएर समस्या हुन्छ की भन्ने चुनौती हो ।’ विश्वमै दुर्लभ बाह्रसिङ्गाको झुण्ड देख्न पाइने निकुञ्जमा गत वर्षको गणनाअनुसार दुई हजार तीन सय १२ बाह्रसिङ्गा रहेका छन् भने यहाँ ३६ वटा पाटे बाघ र १७ वटा गैँडासमेत निकुञ्जमा रहेका छन् । असङ्ख्य जीवजन्तु तथा वनस्पतिको लागि महत्वपूर्ण वासस्थानसमेत भएकाले तालको संरक्षण आवश्यक रहेको निकुञ्जको भनाइ छ ।
