पर्वत । कालीगण्डकी नदी किनारमा रहेका शालग्राम शिलाको नामकरण अभियान थालिएको छ । नदीको उत्खनन् र शिलाको चोरी, निकासी रोक्न र समग्र कालीगण्डकी सभ्यताको संरक्षण गर्ने उद्देश्यले आइतबार दश हजारभन्दा बढी शालग्राम शिलाको नामकरण गरी अभियान सुरू गरिएको हो ।
प्रकृति र पर्यावरण तथा शालग्राम संरक्षण समिति जलजला गाउँपालिका र कुश्मा नगर समितिले म्याग्दीको पवित्र धार्मिकस्थल गलेश्वरधामदेखि पर्वतको प्रसिद्ध धार्मिक एवं पर्यटकीयस्थल मोदीवेणी धामसम्म रहेका दश हजारभन्दा बढी शिलामा भगवान्को नाम लेखिएको समितिका सचिव हरेमबहादुर खत्रीले जानकारी दिए ।
आइतबार मोहिनी एकादशी तिथिको अवसर पारेर नामकरण अभियानको सुरुआत गरिएकामा पहिलो दिन गलेश्वरधामदेखि पर्वतको मोदीवेणीसम्म पर्ने मुख्य घाटमा रहेका शिलाको नामकरण गरिएको उनले बताए । त्यहाँ रहेका गलेश्वर, बगरफाँट, वारिबेनी, मिलनचोक, लस्ती, खनियाघाट, मालढुङ्गा, सहस्रधारा, नयाँपुल, गोपाङघाट हुँदै मोदीवेणी धामसम्मका शिलामा देवी, देवता र भगवान्का अनेकन नाम लेखन गरिएका छन् ।
अभियानका संयोजक तारा रेग्मी पाध्याले बढी चोरी, निकासी र उत्खनन् हुने कालीगण्डकीको पर्वतखण्डका मुख्य घाटमा पहिलो दिन भजनकीर्तन, बाजागाजासहित पुगेका हजारौँ भक्तजनले विभिन्न रङले शिलामा नामकरण गरिएको बताए । नदी किनारमा रहेका साना, ठूला, चक्राङ्कित, निष्चक्राङ्कित सबै शिलामा भगवान्को नाम लेखिएको र बाँकी रहेका शिलामा हरेक एकादशीको तिथिमा नामकरण गरिने पाध्याले जानकारी दिए ।
कालीगण्डकी नदी र शालग्राम शिलालाई विश्वसम्पदा सूचीमा समावेश गर्न, नदीको स्वच्छता र पवित्रता कायम गरी प्रकृति र पर्यावरणकोसमेत जगेर्ना गर्न समितिले अभियान थालेको अभियानका जिल्ला संयोजक यज्ञबहादुर थापाले बताए । शिलाको नामकरणपछि चोरी, निकासी वा उत्खनन गरेमा पनि खोजी गर्न सहज हुने थापाको विश्वास छ ।
“पछिल्लो समय अवैधरूपमा भइरहेको नदी दोहनका कारण शालग्राम शिलाको अस्तित्व सङ्कटमा पर्दै गएको छ । बहुमूल्य र धार्मिकरूपमा महत्वपूर्ण मानिने यि शिला ढुङ्गा, गिटी र चोकरका रूपमा प्रयोग भइरहेका छन् । त्यसर्थ यिनको संरक्षण गर्नु हामी सबैको दायित्व हो । हाम्रो अभियानमा सहभागी हुन सबैलाई आग्रह छ”, उनले भने ।
हिन्दू धार्मिक मान्यताअनुसार शालग्राम पाइने भएकाले कालीगण्डकीलाई पवित्र नदी मानिन्छ । त्यसमा पनि सो नदी किनारमा ऋषि पुलह, पुलत्व्स, कपिल र जडभरतले तपस्या गरी सिद्धी प्राप्त गरेको पौराणिक मान्यता भएकाले यहाँको शिला धार्मिक हिसाबले महत्पूर्ण हुने पण्डित लोकनाथ आचार्यले बताए ।शालग्रामलाई हिन्दू धर्मावलम्बीले विष्णुको अवतारका रुपमा पुज्ने गर्दछन् ।
शालग्राम शिला पाइने विश्वकै एकमात्र नदी कालीगण्डकी नदी किनारबाट मूर्ति निर्माण तथा शिला पूजनका लागि स्वदेश तथा विदेशमा समेत लैजानेक्रम बढ्दै गएको छ ।
